Człowiek w dialogu z przestrzenią.

Jubileuszowy, bo już X Międzynarodowy Niekonwencjonalny Konkurs Fotograficzny „Foto Odlot” kolejny raz udowodnił, że jest znanym i popularnym wśród fotografików przeglądem niekonwencjonalnych ujęć. Ze wszystkich kontynentów, aż z 39 krajów, od 283 artystów wpłynęło 1165 kompozycje, powstałe z przetworzenia rzeczywistości. Liczby mówią same za siebie - to wielki sukces organizatorów konkursu. Patronat Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej „FIAP” oraz duża pula przyznanych nagród, wyróżnień, dyplomów, medali i plakiet są dowodem tyleż samo poparcia inicjatywy, co i uznania dla Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie, będącego organizatorem tego konkursu.
Fotograficy kolejny raz okazali się artystami bez ograniczeń ukazującymi człowieka w jego otoczeniu - egzystencjalnym, wymyślonym i nadrealnym, z marzeń sennych i wyobraźni. Wiodąc swój dialog z przestrzenią w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym -fotograficy rejestrowali ślad pozostawiony przez człowieka lub tworzyli obrazy, które być może dopiero nadejdą. Wszystko po to, aby budować swoją opowieść o człowieku - takim, jakim jest i jakim być może będzie, w niekończącej się wędrówce za nieuchwytnym szczęściem i pięknem. Z jednej strony obraz - wspomnienie, z drugiej zaś obraz intuicyjny...
Na swobodnych falach wyobraźni artyści dryfowali wokół natury i człowieka. Z zarejestrowanych fotograficznie obrazów wyłuskiwali fragmenty pejzażu, akty, elementy istniejące w naturze (kamienie, muszle, krople, drzewa) i detale utworzone rękoma człowieka (torebki papierowe, bryły geometryczne), a następnie tworzyli nową, własna rzeczywistość. Z założenia - odlotową w temacie, niekonwencjonalną w ujęciu, odmienną w fotograficznym myśleniu. Tegoroczna edycja pokazuje, że właśnie to rozważanie o człowieku jest ciągle aktualne, także poza regułami przyjętych konwencji. Dlatego tak istotne jest poszukiwanie w technice fotograficznej, aby uzyskać efekt dla przedstawianych treści lub odkrywanych emocji - zdjęcia na kliszach na srebrzystym podkładzie mówią inaczej, fotografie na płaszczyznach z fakturą, jak na tynku, na blasze, na kamieniu, oddziałują na nas dosadniej. Także: Portret na drzewie, Skalny portret, Potłuczony portret... mówi bardziej obrazowo.
Bezwzględnie wiąże się z tym poszukiwanie nowej estetyki - ograniczenie zdjęć do czarno-białej fotografii łączonej z płaską złotą plamą barwną oraz śladami ingerencji człowieka, jak przypalenie, naklejenie a następnie zerwanie zdjęć - jest pewnego rodzaju połączeniem minimalizmu wizualnego z maximum emocjonalnego odbioru. Podobnie działają zawężenia kolorystyczne - odcienie srebra z akcentami barwnymi, czy rozważania kolorystyczne w obrębie jednej gamy barwnej. Z pogranicza baśniowości i niewoli marzeń wyłaniają się utarte tematy, ale w odmiennych interpretacjach - pokazane są tramwaje jak komety, skrzydlate aniołki w ludzkim zamyśleniu, duszki leśne o emocjach swawolnego człowieka.
Pojawiają się pojedyncze rozważania z gatunku mrocznych zakamarków duszy - obsesje, odmienne stany świadomości, niespełnienia w których dominuje noc i horror. Czasem też dobrze jest pokazać upływ czasu, choćby zmiany w jakimś ułamku; atrybutem stają się wówczas zegary, tarcze, pajęczyny - dzięki nim układa się fabuła przekazu bez słów. Jednak wszelkie rozważania kończy zawsze nurt fantasy; on podsumowuje wszystkie wizjonerskie wyobrażenia, zwłaszcza te mroczne klimaty z księżycem w tle i specyficznym pejzażem. W tym nurcie pełnym niesamowitości artyści dążą zawsze do tego, aby pokazać człowieka i jego nadzieje na inną rzeczywistość, bardziej ciekawy świat choćby w marzeniach, odmienny od zwyczajnego... lecz niekoniecznie lepszy. Okazuje się, że odwieczna pieśń o człowieku i jego trwaniu jest żywa w artystycznym środowisku fotografików, którzy pokazują go w marzeniach, egzystencji i nadziei. Żywa - wraz z intymnością jego lęków, niepokojem upadków, nieposkromionymi uczuciami.

dr Grażyna Stojak – Historyk sztuki